انواع چاقی و روش‌های درمان چاقی

چاقی یکی از دغدغه‌های مهم زندگی افراد زیادی است. تغییر سبک زندگی و عادت‌های غذایی یا شاید حجم بالای کار، موجب می‌شود تا افراد کنترل خوبی روی وزن خود نداشته باشند. اما علت چاقی چیست؟ آیا همیشه موضوع به همین سادگی‌ها است و می‌توان با تغییر سبک زندگی یا بهبود رژیم غذایی از شر چاقی خلاص شد؟ چاقی فقط مسئله زیبایی نیست؛ بلکه مشکلی پزشکی است که خطر ابتلا به سایر بیماری‌ها مانند بیماری‌های قلبی، دیابت، فشار خون و برخی سرطان‌ها را افزایش می‌دهد و افراد چاق باید تحت نظر یک پزشک تغذیه قرار بگیرند.
چاقی چیست؟

چاقی یک بیماری پیچیده و به عبارتی وجود مقدار بیش‌ازحد چربی در بدن است. شاخص توده بدن (BMI) معیاری است که وزن و قد فرد را برای اندازه‌گیری اندازه بدن می‌سنجد. طبق گفته مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC)، در بزرگسالان بی‌ام‌آی 30.0 یا بیشتر به عنوان چاقی تعریف می‌شود. اما BMI همه چیز نیست، به عنوان یک معیار محدودیت‌هایی نیز دارد.

به گفته CDC: “عواملی مانند سن، جنس، قومیت و توده عضلانی می‌توانند بر رابطه بین BMI و چربی بدن تأثیر بگذارند. همچنین BMI بین چربی اضافی، عضله یا توده استخوان تمایزی قائل نمی‌شود و هیچ نشانه‌ای از توزیع چربی در افراد ارائه نمی‌دهد. “

با وجود این محدودیت‌ها، از BMI همچنان به عنوان راهی برای سنجش اندازه بدن استفاده می‌شود. پس به طورکلی اگر عدد BMI شما از یک میزان مشخص بالاتر باشد، احتمالا شما یک فرد چاق هستید. معمولا چاقی در نتیجه ترکیبی از عوامل ارثی، همراه با محیط و رژیم‌های غذایی شخصی و انتخاب‌های ورزشی ایجاد می‌شود. بنابراین بهتر است قبل از هرچیزی علت چاقی خود را بدانید و سپس برای درمان مناسب اقدام کنید.

علائم چاقی چیست؟

افزایش میزان چربی در بدن نشانی از چاقی است. مهمترین علائمی که باید به دنبال آن باشید، عدد شاخص توده بدن است. اگر تقسیم وزن (کیلوگرم) بر قد (متر) به توان 2 برای شما عددی بالاتر از 30 را نشان داد، شما چاق هستید.

BMI تخمین مناسبی از چربی بدن را ارائه می‌دهد. با این حال، BMI به طور مستقیم چربی بدن را اندازه‌گیری نمی‌کند؛ بنابراین برخی از افراد مانند ورزشکاران عضلانی ممکن است BMI بالایی داشته باشند، حتی اگر چربی اضافی بدن ندارند. به همین دلیل پیشنهاد می‌شود که برای تشخیص چاقی در خود، به یک پزشک متخصص تغذیه مراجعه کنید.

چاقی چیست؟
دلایل چاقی در افراد متفاوت چیست؟

افراد مبتلا به چاقی ممکن است قبل از احساس سیری، کالری بیشتری مصرف کنند، زودتر احساس گرسنگی کنند یا به دلیل استرس یا اضطراب، بیشتر غذا بخورند و دچار چاقی عصبی شوند.

اما چاق شدن تنها محدود به این مورد نیست و دلایل چاقی به عوامل متفاوتی بستگی دارد. اما ساده‌ترین دلیل چاقی نداشتن تحرک به میزان کالری دریافتی است. یعنی اگر میزان سوزاندن کالری شما به میزان کالری دریافتی کم باشد، بدن کالری‌های اضافه را به عنوان چربی ذخیره کرده و چاق می‌شوید. در ادامه بیشتر به دلایل چاقی و علل آن توجه کنید.
1. ارث و تأثیرات خانوادگی

چاقی ارثی چیست؟ باید بدانید که ژن‌هایی که از والدین خود به ارث می‌برید ممکن است بر میزان چربی بدن شما و محل توزیع آن تأثیر بگذارد. ژنتیک همچنین ممکن است در میزان کارایی بدن شما برای تبدیل غذا به انرژی، چگونگی تنظیم اشتها در بدن و چربی‌سوزی بدن در طی ورزش نقش داشته باشد.

چاقی در خانواده‌ها ایجاد می‌شود؛ این فقط به دلیل ژن‌های مشترک آنها نیست. اعضای خانواده همچنین عادات غذایی و فعالیت مشابهی دارند. بنابراین قبل از هرچیزی علت چاقی را باید در ژن افراد جستجو کرد.
2. سبک زندگی نامناسب

در بیشتر موارد علت چاقی به دلیل داشتن یک سبک زندگی نامناسب است و می‌توان با تغییر سبک زندگی و عادت‌های روزمره، کنترل وزن را دوباره به دست گرفت. برخی از مواردی که در چاقی موثرند عبارتست از:

رژیم غذایی ناسالم؛ رژیم غذایی با کالری زیاد، کمبود میوه و سبزیجات، مصرف زیاد فست‌فود و نوشیدنی‌های پرکالری و نوشابه‌ها، به افزایش وزن کمک می‌کنند.

کالری‌های مایع؛ افراد می‌توانند بدون احساس سیری کالری زیادی مصرف کنند، به ویژه کالری حاصل از الکل. سایر نوشیدنی‌های پرکالری، مانند نوشابه‌های قندی می‌توانند به افزایش وزن به صورت قابل توجهی کمک کنند.

عدم فعالیت؛ اگر سبک زندگی کم‌تحرکی دارید، هر روز کالری بیشتری از میزان سوزاندن آن با ورزش و انجام کارهای روزمره دریافت می‌کنید. نگاه به صفحه رایانه، تبلت و تلفن فعالیتی کم‌تحرک است. تعداد ساعاتی که شما در مقابل صفحه مانیتور قرار دارید، ارتباط زیادی با افزایش وزن دارد.

دلیل چاقی
3. بیماری‌های خاص و داروها

گاهی چاقی افراد به دلیل وجود یک بیماری و اختلال است. مانند سندرم پرادر-ویلی، سندرم کوشینگ و غیره. مشکلات پزشکی مانند آرتروز نیز می‌تواند سبب کاهش فعالیت و در نهایت منجر به افزایش وزن شود. همچنین باکتری‌های روده تحت تأثیر آنچه می‌خورید قرار دارند و ممکن است به افزایش وزن یا کاهش وزن کمک کنند.

مصرف برخی از داروها نیز می‌توانند منجر به افزایش وزن شوند. این داروها شامل برخی از داروهای ضدافسردگی، داروهای ضدتشنج، داروهای دیابت، داروهای ضدروان‌پریشی، استروئیدها و بلاکرها هستند. در این شرایط باید با داشتن فعالیت منظم وزن خود را کنترل کنید.
4. مسائل اجتماعی و اقتصادی

اجتناب از چاقی دشوار است و عوامل اجتماعی و اقتصادی تاثیر زیادی در آن دارند. اگر مناطق ایمن برای راه رفتن یا ورزش نداشته باشید، یا اگر با روش‌های سالم پخت‌و‌پز آشنایی نداشته باشید، چاق خواهید شد.

همچنین این موضوع غیرقابل اجتناب است که همه افراد به غذاهای سالم دسترسی ندارند و مصرف غذاهای ناسالم سهم بالایی در چاق شدن افراد دارد. همچنین همنشینی با افراد چاق نیز ممکن است در اضافه وزن شما تاثیرگذار باشد.
5. چاقی به دلیل افزایش سن

چاقی می‌تواند در هر سنی، حتی در کودکان کم سن نیز رخ دهد. اما با افزایش سن، تغییرات هورمونی و سبک زندگی با فعالیت کمتر، خطر چاقی را افزایش می‌دهد. علاوه بر این، با افزایش سن، میزان عضله در بدن شما کاهش می‌یابد. به طور کلی، توده عضلانی کم، منجر به کاهش متابولیسم می‌شود.

این تغییرات همچنین میزان کالری مورد نیاز را کاهش داده و جلوگیری از اضافه وزن را دشوار می‌کند. اگر به طور آگاهانه چیزهایی را که می‌خورید کنترل نکنید و با افزایش سن از نظر جسمی تحرک بیشتری نداشته باشید، احتمالاً اضافه وزن پیدا می‌کنید.

چاقی کودکان
6. چاقی بعد از زایمان و بارداری

افزایش وزن در دوران بارداری موضوعی معمول است. اما کنترل وزن بعد از زایمان امری پیچیده و گاه دشوار است که نیاز به تخصص یک پزشک دارد. اگر بعد از زایمان، توجه مناسبی به فعالیت روزانه و میزان کالری دریافتی داشته باشید، از چاق شدن در امان می‌مانید.
7. ترک سیگار

ترک سیگار اغلب با افزایش وزن همراه است. در برخی از افراد، چاقی پس از ترک سیگار می‌تواند منجر به افزایش وزن شود. افراد برای ترک عادت سیگار کشیدن به موارد دیگری رو می‌آورند، برای مثال غذا خوردن جایگزین اولیه ترک سیگار است که شما را با اضافه وزن مواجه خواهد کرد. البته مزایا ترک سیگار به قدری بالا است که نیازی نیست نگران افزایش وزن احتمالی بعد از آن باشید.
8. چاقی به علت کمبود خواب

کم خوابیدن یا زیاد خوابیدن می‌تواند باعث تغییر در هورمون‌هایی شود که اشتهای شما را افزایش می‌دهند. وقتی ساعات زیادی در طول شبانه‌روز بیدار هستید، میزان کالری مصرفی شما نیز بالاتر می‌رود، همچنین ممکن است هوس غذاهای پرکالری و کربوهیدرات کنید که می‌توانند در افزایش وزن نقش داشته باشند.
9. برگشت وزن بعد از چاقی

تلاش‌های قبلی برای کاهش وزن و به دنبال آن بازیابی سریع وزن ممکن است به افزایش بیشتر وزن کمک کند. این پدیده که گاهی اوقات رژیم غذایی یو-یو نیز نامیده می‌شود، می‌تواند متابولیسم شما را آهسته‌تر کند. بنابراین اگر یک کاهش وزن شدید تجربه کرده‌اید، احتمال چاق شدن دوباره بالا است.
10. فشار کاری بالا

بسیاری از عوامل خارجی که در روحیه و سلامتی شما تأثیر می‌گذارند ممکن است در چاقی موثر باشند. افراد معمولاً هنگام تجربه موقعیت‌های استرس‌زا بیشتر به دنبال غذای پرکالری هستند. بنابراین اگر در دوره پراسترسی در زندگی خود هستید، باید بیشتر مراقب عادات غذایی خود باشید.

حتی اگر یک یا چند مورد از این عوامل خطر را داشته باشید، به این معنی نیست که سرنوشت شما چاقی است. از طریق رژیم غذایی، فعالیت بدنی و ورزش و تغییر رفتار می‌توانید اکثر عوامل خطر را خنثی کنید.
عوارض جانبی چاقی چیست؟

چاقی در بیشتر مواقع قابل کنترل است و با رژیم مناسب و ورزش می‌توانید وزن خود را کاهش دهید. اما اگر دچار چاقی مفرط شده باشید، ممکن است دچار عوارض چاقی شده و با مشکلات زیر مواجه شوید:

    بیماری قلبی و مغزی؛ چاقی باعث می‌شود که فشار خون بالا و سطح غیرطبیعی کلسترول داشته باشید؛ که از عوامل خطر بیماری‌های قلبی و مغزی است.

    دیابت نوع ۲؛ چاقی می‌تواند نحوه استفاده از انسولین در بدن برای کنترل سطح قند خون را تحت تأثیر قرار دهد. رابطه چاقی و دیابت نوع 2 جایی خطرناک می‌شود که خطر مقاومت به انسولین و دیابت را افزایش می‌دهد.

    سرطان‌های خاص؛ چاقی ممکن است خطر ابتلا به سرطان رحم، دهانه رحم، آندومتر، تخمدان، پستان، روده بزرگ، راست‌روده، مری، کبد، کیسه صفرا، لوزالمعده، کلیه و پروستات را افزایش دهد.

    مشکلات گوارشی؛ چاقی احتمال ابتلا به سوزش معده، بیماری کیسه صفرا و مشکلات کبدی را افزایش می‌دهد.

    مشکلات زنانه و جنسیتی؛ چاقی ممکن است باعث ناباروری و پریودهای نامنظم در زنان و باعث اختلال نعوظ در مردان شود.

    آپنه خواب (وقفه تنفسی در هنگام خواب)؛ افراد مبتلا به چاقی، بیشتر دچار آپنه خواب می‌شوند، اختلال بالقوه جدی که در آن تنفس به طور مکرر در طول خواب متوقف شده و سپس شروع می‌شود.

    آرتروز؛ چاقی علاوه بر تقویت التهاب در بدن‌، فشار وارد شده بر مفاصل را نیز افزایش می‌دهد. این عوامل ممکن است منجر به عوارضی مانند آرتروز شوند.

عوارض چاقی چیست؟
تاثیر چاقی بر کیفیت زندگی

چاقی می‌تواند کیفیت کلی زندگی شما را کاهش دهد. ممکن است نتوانید کارهایی را که قبلاً انجام می‌دادید، با همان کیفیت قبل انجام دهید. ممکن است از تردد در مکان‌های عمومی خودداری کنید. افراد چاق حتی ممکن است با تبعیض روبه‌رو شوند.

سایر موارد مرتبط با وزن که ممکن است بر کیفیت زندگی شما تأثیر بگذارد؛ عبارتند از:

    افسردگی
    اعتمادبه‌نفس کم
    معلولیت
    مشکلات جنسی
    شرم و احساس گناه
    ایزوله‌سازی اجتماعی
    دستاورد پایین در کار و موارد دیگر.